poniedziałek, 25 października 2010

ginczanka

Nie upilnuje mnie nikt.
Grzech z zamszu i nietoperzy
zawisł na strychach strachu półmysią głową w dół
O zmierzchu wymknę się z wieży, z warownej ucieknę wieży,
przez cięcie ostrych os,
przez zasiek zatrutych ziół -
Ciężko powstaną z rumowisk tłoczące turnie przykazań,
dwadzieścia piekieł Wedy,
płomienie,
wycie
i świst,
noc fanatyczna zagrozi, zakamienuje gwiazdami.
Rtęcią wyślizgnę się z palców.
Nie upilnuje mnie nic.

Ty w wilka się zmienisz, ja w pliszkę,
ty w orła, jak w kręte dziwy
nieprzeniknionym zamysłem uprzedzę każdy twój pościg.
Nie upilnuje mnie świat,
o luby - o drogi - o miły,
jeśli nie zechcę
sama
słodkiej majowej
wierności.



bez podtekstów i dedykacji. Po prostu frustrujące jest to, że nie można mieć zbioru jej wierszy na półce.

cz. 15 Zelazne Wrota

sobota, 16 października 2010

Fermor: Transylwania

cz. 14



Curitici

Hasydzi, szwabska wioska Pancota

Borosjeno/Ineu

Palladiański dwór ukryty pośród winnic i krzaków bzu.

Biedermeierowskie meble i książki, książki, książki.

Hungarian pochodzi od rzymskiego bóstwa świata podziemnego - Orcusa.

Arad

Utrata przez Węgry Transylwanii jest nie do zniesienia. Rumuni
(Dakowie) i Wołosi są obcy kulturowo. Saksończycy i Szwabi. Żydzi. W mieszance etnicznej są jeszcze Szeklerowie, niepewnego pochodzenia.

Tovicseghaza

Polski dwór Jasia i Klary. Ona wysoko urodzona, dosłownie i w przenośni. Nieznanego herbu z trzema salamandrami, z zamku z Tatr Wysokich. Świetna amazonka.

Otvenes

Szwabska rodzina przesiedlona za czasów Imperium.

Klasztor Maria Radna pod Arad




Solymos

Meandry rzeki Mures. Ruiny zamku Iana Hunyadego ( jednego z ).

Conop



Soborsin





Kapolna/Capolnas

teraz na terenie miasta Arad, u Telekich. Wycieczki do Hunedoary i tygodnie w otoczeniu książek



Vajdahunyad (Hunedoara)

bajkowe zamczysko Hunyadego



Zam

Istavan i Angela, chyba przede wszystkim Angela

there were parties and picnics and bathing and tennis. and feasting ad singing round pianos and sometimes dancing to a gramophone. A few of the record were only a year or two out of date, many much older







the village calendar was starred with feastes and weddings. Muzyka zachodnia miesza się z miejscową. Od zawsze moda na Cyganów.









(ciężko znaleźć przedwojenne piosenki, które nie brzmią jak towar eksportowy republik ludowych



BALGRAD (GYULA)
TURDA (TORDA)
CANAAN
CLUJ NAPOCA
TARGU MURES
SEGESVAR (SIGHISOARA)
AGNETHELN
FOGARAS MONTAIN
OLTENIA ABBEY ( CISTERIAN)
NAGY SZEBEN (SIBIU) – SZEKLER CAPITAL
LAPUSNIC
TOMETSI
CARANSEBES
SARMIZEGETHUSA
BATH OF HERCULES
SIBIU

Fermor: Wenckheim territory

cz. 13.



Stepy Hortobagy, zaskakujące bo prostestanckie. Od czasów Reformacji.

Veszto

Hrabia Lajos Wenckheim próbuje hodować dropie.



Te piękne ptaki wyginęły w stanie dzikim w Europie tuż przed wojną. Trwają programy przywrócenia ich środowisku naturalnego.

Na stepach ukraińskich polowano na nie przebierając się za pasujące się konie. To jedna z niewielu rzeczy jakie pamiętam z zajęć z etnografii

Doboz

W dalszym ciągu w rodzinie Wenckheimów. Po pałacu na pewno zachowało się założenie ogrodowe z kaplicą neogotycką i przepiękny park angielki.





Koros


Bekescsaba



Najbardziej okazała z siedzib rodu w Szabadkigyos.

Lokoshaza

piątek, 15 października 2010

Fermor: Alfold

cz. 11



Konno przez stepy Alfoeldu, Wielkiej Niziny Węgierskiej na Malku, kasztanie w białej skarpecie.

Alberti Irsa

Cegled





Przez nizinę, którą prowadziła droga do Lewantu. Na Belgrad, przez przełęcze bałkańskie, do Hellespontu. Szlakiem kupców i wypraw krzyżowych. Ścieżką Barbarossy. (W wyprawach krzyżowych brało udział dużo rycerstwa brytyjskiego, czym nasz bohater nasiąkł, widać, za młodu.)

Kuncsorba
Kunszentmarten
Kunvegytoke

Plemiona Madziarów, Peszengów, Kumanów - Połowców. Od nich pochodza nazwy miejscowości Wielkiej i Małej Kumanii. Potem na północ od Kun-ów, Jasze- Jesze-, biorące genealogie od ludu Jazygów, odłamu Sarmatów, którzy przywędroali znad Morza Azowskiego. Ich sylwetki wyrzeżbione są na kolumnie Marka Aureliusza stojącej na Piazza Colonna,

Jaszboldoghaza

Jaszladony

Jeszapeti

Jaszalsoszentygyorgy

Jaszbereny

Torokszentmiklos

Szolnok

Pusztapo

Mezotur

Gyoma

Korosladamy



Przyjazd do hrabiny Ilony Meran i jej męża Johanna. Trwa piknik w ogrodzie. Ona w lnianej białej sukience i espadrylach, fryzurze a la bob. Z papierosem w długiej fifce w dłoni. Towarzyszą jej nastoletnie dzieci, kuzynka Christine, z domu Esterhazy i austriacka guwernantka. Trwa rozmowa o Vuillardzie.

w stronę Budapesztu

cz. 10



Szob

Eksplozja wiosny. Podróż z Balintem i Gezą, dwójką świniopasów i ich stadem, doliną Dunaju aż do Wyszegradu.



Visegrad

Szentendre

Little baroque country town of lanes, cobbled streets, tiled roofs and belfries with onion cupolas. The hills were lower now, vineyards and orchards had replaced the cliffs and the forests.

Mieszkańcy to potomkowie Serbów, uciekających spod tureckiej okupacji. Ortodoksi.

Budapeszt

pobyt na Uri utca, w jednym z jej mieszczańskich pałaców. ON kapitan konnego regimentu. Ona, córka hrabiego, gubernatora rejonu Fiume przed pierwszą wojną. Fascynujące historię o nieistniejącym świecie habsburskich posiadłości nad Adriatykiem. Triest, Fiume, Istria. Dobrze wyposażona biblioteka pozwala zgłębiać zawiłości historii i języków ugro-fińskich.



Var

Wizyta u hrabiostwa Telekich. Pal Teleki, ma ulicę na Kabatach, śmieszy wszystkich ta dziwna nazwa. Pala Telekiego. Geograf, założyciel skautingu na Węgrzech. Premier, wprowadził ustawy antyżydowskie. Kochany przez nas za słowa z depeszy do Hitlera: Ze strony Węgier jest sprawą honoru narodowego nie brać udziału w jakiejkolwiek akcji zbrojnej przeciw Polsce.

czwartek, 14 października 2010

Fermor: Czechosłowacja, Węgry

cz. 9




Praga



Prague seemed - it still seems, after many rival cities - not only one of the most beautiful places in the world, but one of the strangest.

Paddy nie może się pogodzić z faktem, że Shakespeare w Opowieści Zimowej umieszczając akcje w Czechach, lokuje je na wybrzeżu He must surely have known more about Bohemia than to give it coast.....

Nagymagyar



Kovescespuszta (teraz Strkovec)

Sopornya Kastely

Wizyta u barona Pipsa Scheya, jednej z bardziej czarujących postaci książki.

The library was so crammed that most of the panelling was hidden and the books, in German and French and English, had overflowed in neat piles of the floor. The surviving area of wall was filled by antlers and roebuck hornes, a couple of portaits and a Rembrandt etching. There was en enormous desk covered with photographs, a box of cigars, a number of silver cases laid in a neat row, each of them embossed with a different gold monogram (This, I noticed later on, was an invariable item in Central European country houses).

These days at Kovesces were a sojourn of great delight and an important private landmark. The delight is plain sailing - the kindness and charm of Baron Pips and all the erudition, wordly wisdom, reminiscence and humour.

Proust, Rilke, Werfel obok książeczek Wilhelma Buscha



Niewiele zostało z atmosfery pałacu.



Kissujfal (sl. Nova Vieska)

Nove Zamky(Ersekujvar)

Kobolkut

Bajc

Perbete


Karva

Cenke

Ostrzyhom (Esztergom)

Widoczna z daleka kopuła bazyliki, przypomina Rzym. Miejsce koronacji Św. Stefana. Węgierskie Rheims, Canterbury, Toledo, Katedra Wawelska. Wielka Sobota. Przejrzyste powietrze pozwala zobaczyć grzbiety pasma Balkony i Matra mountains.


Parkany (Sturovo)


Most Marii Walerii, którym wraca do Czechosłowacji. Zbudowany w 1895 roku. Dwukrotnie niszczony, w 1919, odbudowany w 1927, potem wysadzony w 1945 i zrekonstruowany dopiero w 2001. W dalszym ciągu graniczny, łączy oba miasta. Dostał imię po córce Franciszka Józefa, która szczerze nie znosiła ni Węgier ni Słowaków.


środa, 13 października 2010

Melk - Bratysława

cz. 8



Melk






Schoenbuehel



Aggstein





Arnsdorf

Mautern

Krems

Stein

Duernstein



Niebieska wieża Augustynianów nic mi kilka lat temu nie mówiła. NA zamku więziony był Ryszard Lwie Serce.

Goettweig



Podobnie obserwowane z takiej mniej więcej odległości opactwo benedyktyńskie.

Maidling im Tal

Vienna

Koniec lutego 1934. Wiedeń na urodziny. Dziewiętnaste.

Petronell

Deutch Bad Altenburg

Hainburg

Bratysława (Pressburg)


Hans wasn't alone in his critical feelings about Bratislava. The great days of the city were long past.


OESTLICH NACH WIEN FAENGT DER ORIENT AN - Metternich

wtorek, 5 października 2010

Salzburg - Melk



Salzburg



Only glimpses of Salzurg remain: bell-towers, bridges, piazzas, fountains, a dome or two and an impresion of cloisters which might all have been flown here by djinns and reassembled as an Italian Renaissence city the wrong side of the Alps.


Eigendorf

Frankenburg

Ried



St Martin Burg im Innkreis



Riedau



Rzadko kiedy zamki w ogóle znikały z oczu.

Eferding







Passau (Pasawa)

Eier im Glas. My latest passion.


Linz


I hobbled round Linz by twilight. Pargeted facades rose up, painted chocolate, green, purple, cream and blue.


St Florian Abbey położone pośród jabłkowych sadów.





Odkrywanie szkoły naddunajskiej, pejzaży z Ucieczki do Egiptu, twarzy z Ukrzyżowania i Zdjęcia z Krzyża w twarzach mijanych wieśniaków.

Mauthausen



Jeszcze jedno piękne miejsce postoju, podczas wojny obóz koncentracyjny.

Grein mała wioska nad Dunajem, niedaleko wysepki na rzece, przy której syreny myliły uszy flisaków. Pozostałość po rzymskich wierzeniach? Wszak na Dunaju kończyło się Imperium. Przed przekroczeniem rzeki w miejscu wirów wodnych żeglarze wrzucali drobniaki dla bóstwa Dunaju. Rzeka płynie teraz w głębokim wąwozie. Odludzie, jedynymi napotykanymi ludźmi są leśnicy. W zielonym stroju, z dubeltówką na ramieniu pojawiający się pośró drzew jak materializacja Jacka Frosta. Ciągle jest zima.

Ybbs

Poechlarn

Melk

Monachium - Salzburg



Monachium



Oczekiwałem miasta w typie jak Norymberga czy Rothenburg. Neoklasycystyczna architektura przy wietrznej pogodzie, wielkie bulwary - wszystko to wywoływało chłód w sercu.
Brązowe koszule, parady SS. Lore Lore Lore





Hofbraeuhaus. Mamucie kolumny i wysokie sklepienia wypełnione przez oficerów SS. Niczym z sagi o Nibelungach. Leje się piwo. Katzenjammer.

Okradzionemu PLF pomaga baron Rheinhard von Liphart Ratshoff z rosyjskiej arystokracji. Ratshoff ( estoń. Raadi) długo popadał w ruinę, żeby stać się obecnie odziałem Muzeum Narodowego w Tartu.




Baron był jedynym z tych urzekających arystokratów, którzy spędzali zimy w Rzymie, Wenecji czy na południu Francji uciekając przed syberyjskim chłodem niekończących się połaci wschodnich ziem. Ostatniej nocy przed odjazdem wyjął mapę i wskazał miasta, miasteczka, zamki i klasztory na wschód, w których mieszkali jego przyjaciele arystokraci. Nando Acro w St Martin. Botho Coreth w Hochschatten. Traumanssdorfowie w Pottenbrunn. Prezent na drogę w postaci Ód Owidiusza, drukowane w Amsterdamie w połowie XVII wieku.


Rosenheim


Riedering



Soelhuben

Roettau



Once upon a time, on the edge of a dark forest, there lived an old woodman, with a single beautiful daughter". it was that sort of a region. Cottages that looked as innocent as a cuckoo-clocks turned into witches' ginger bread after dark.

Traunstein



Salzburg